آیا فلج مغزی کودکان و اطفال قابل پیشگیری و درمان است

شایع ترین اختلال رشدی در کودکان فلج مغزی (Cerebral palsy) می باشد که با تاثیر بر توانایی کودک برای حرکت کردن، متعادل ماندن و ایجاد وضعیت بدنی اتفاق می افتد از هر 1000 کودک، 1 تا 4 کودک در سراسر جهان به این عارضه مبتلا می شوند. انواع مختلفی از فلج مغزی وجود دارد که با محل آسیب مغزی مشخص می شود. بسته به محل و میزان آسیب شدید مغز، علائم نیز می تواند متفاوت باشد.

نشانه های فلج مغزی در نوزادان

کودکان مبتلا در رشد جسمی حرکتی مانند غلت‌ زدن، نشستن، راه رفتن یا چهار دست و پا رفتن کند هستند. فلج مغزی اطفال (CP) تنها شامل اختلالات حرکتی می‌شود اما کودک ممکن است علائم دیگری داشته باشد. برخی از این نشانه‌ها به شرح زیر است:

• تشنج
• مشکلات شنوایی، دیداری و گفتاری
• اختلالات یادگیری و مشکلات رفتاری
• اختلالات تنفسی
• ناتوانی ذهنی
• مشکلات روده و مثانه
• کَژپُشتی (scoliosis) انحنای ستون فقرات به یک سمت

دامنه حرکتی کودکان مبتلا به فلج مغزی

کودکان مبتلا به فلج مغزی دارای حرکات بدن ناپایدار، ناهماهنگ و بی‌قاعده هستند و عضلات بدن به طور غیرارادی و غیرقابل کنترل دچار انقباض و انبساط می‌شود. همچنین مشکلاتی در کنترل و هماهنگی حرکات دست‌ها، پاها، صورت و زبان دارند. حرکات این کودکان ناپایدار و ناهماهنگ بوده و ممکن است به شکل چرخشی، لرزشی یا حرکات ناخواسته دیگر باشند.

آیا فلج مغزی قبل از تولد قابل شناسایی است؟

خیر، علائم به تدریج و پس از تولد خود را نشان می‌دهند و قبل از تولد قابل شناسایی نمی باشند.

خطرات فلج مغزی در کودکان و اطفال

• مشکل حرکتی
• ناتوانی ذهنی
• اختلال بینایی، شنوایی یا گفتاری
• تغییر در ستون فقرات
• تشنج
• مشکلات مفصلی

مشکلات شایع در کودکان فلج مغزی

اغلب کودکان مبتلا به فلج مغزی همزمان دارای مشکلات دیگری نیز هستند. این مشکلات ممکن است نتیجه فلج مغزی یا یک همزمانی غیر مرتبط اما رایج باشد.
چندین دسته از مشکلات مرتبط با فلج مغزی وجود دارد ، از جمله:

1. مشکلات اولیه
2. مشکلات ثانویه
3. مشکلات وابسته
4. فاکتورهای خطر همزمان

مشکلات اولیه

این نوع مشکلات اولیه نتیجه مستقیم آسیب مغزی یا ناهنجاری است که خود علت فلج مغزی می باشد. مشکلات اولیه یا علائم فلج مغزی شامل اختلال در کنترل حرکات (درشت، ظریف، دهانی) ، اختلال در هماهنگی حرکتی ، تن عضلانی ضعیف ، تعادل و حالت بدن است.

مشکلات ثانویه

مشکلات ثانویه نتیجه مشکلات اولیه می باشد و فقط به دلیل فلج مغزی ایجاد می شوند. مشکلات ثانویه که اغلب با فلج مغزی همراه هستند شامل مشکلات تغذیه و بلع ، تغذیه نامناسب و مشکلات تنفسی و ... هستند.

• اختلال حرکت دهانی( تغذیه، بلع و آبریزش دهان)

اغلب کودکان مبتلا به فلج مغزی دارای اختلال کنترل حرکت دهان هستند ، به این صورت که در کنترل عضلات دهان و گلوی خود مشکل دارند. این می تواند منجر به مشکلات تغذیه (مکیدن ، جویدن و غیره) و دیسفاژی یا مشکل در بلع شود. در برخی موارد ، مبتلایان به دیسفاژی ممکن است هنگام بلع دچار درد شوند و یا به هیچ وجه قادر به بلع نباشند.
ریفلاکس معده (GERD) نیز یک بیماری گوارشی است که در آن اسید معده دوباره به مری برگردانده می شود. و این مشکل در میان مبتلایان به فلج مغزی شایع است.
کودکانی که دارای مشکل های قبل باشند احتمال بروز آسپیراسیون بالا می باشد. در این حالت غذا ، مایعات ، بزاق یا استفراغ به داخل ریه ها تنفس می شود.
در حدود 30 درصد از بیماران فلج مغز دچاراختلال حرکت دهان ، همچنین ریزش آب دهان می شوند.

• اختلال گفتاری

بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی ، به دیس آرتریا مبتتلا هستند که یک اختلال حرکتی گفتارمی باشد. و افراد مبتلا به این اختلال در کنترل عضلات مورد استفاده برای گفتار مانند لب ها، زبان، دیافراگم، تارهای صوتی مشکل دارند.

مشکلات وابسته

مشکلات وابسته شامل مواردی هستند که معمولاً به طور همزمان با فلج مغزی اتفاق می افتند ، اما در اثر آسیب مغزی یا ناهنجاری یکسان ایجاد نمی شوند. این مشکلات شامل اختلال بینایی و شنوایی (این موارد می تواند در برخی مواقع، مشکلات ثانویه باشد) ، ناتوانی های ذهنی و یادگیری، صرع و ... می باشد.

• ناتوانی ذهنی

کودکان دارای ناتوانی فکری هم در عملکرد شناختی ( توانایی تفکر منجر به دانش) و هم در رفتار انطباقی (توانایی سازگاری با محیط و عملکرد در زندگی روزمره) محدودیت هایی دارند. معلولیت های ذهنی در گروه خفیف ، متوسط یا شدید دسته بندی می شوند.

• مشکلات یادگیری

کودکان مبتلا به فلج مغزی به دلایل مختلفی در یادگیری مشکل دارند. مشکلات پردازش عصبی که در مهارت های اساسی یادگیری مانند خواندن و نوشتن تداخل ایجاد می کنند. اختلالات یادگیری همچنین می توانند مهارت های سطح بالاتر مانند نظم و استدلال منطقی را تحت تأثیر قرار دهند.

• اختلال بینایی

حدود 75 تا 90 درصد کودکان مبتلا به فلج مغزی اختلالات بینایی دارند که عبارت اند از:

• آمبلیوپی (تنبلی چشم)

1. عیوب انکساری (نزدیک بینی و دور بینی و آستیگماتیسم یا تاری دید)
2. نیستاگموس (حرکات تکراری و غیرقابل کنترل چشم در جهت عمودی یا افقی)
3. آتروفی بینایی (زوال عصب بینایی به دلیل آسیب)
4. نقوص میدان دید (از بین رفتن یک طرف میدان بینایی)
5. نیستاگموس (حرکات تکراری و غیرقابل کنترل چشم در جهت عمودی یا افقی)

• مشکلات شنوایی

سه نوع اصلی کم شنوایی وجود دارد که ممکن است برای کودک دچار فلج مغزی اتفاق بی افتد. که عبارت اند از:

1. رسانشی
2. حسی - عصبی
3. ترکیبی

• اختلال تشنج و صرع

30 تا 50 درصد کودکان مبتلا به فلج مغزی، صرع همزمان دارند. این اختلال در میان کودکانی که توانایی راه رفتن ندارند و یا تحرک محدود دارند بیشتر دیده می شود.

فاکترهای خطر همزمان

فاکتور های خطر همزمان، مواردی هستند که ارتباطی با فلج مغزی ندارند و اغلب فقط همزیستی می کنند. فاکتورهای همزمان فلج مغزی، شامل اوتیسم و ADHD می باشند.

تجهیزات مخصوص کودکان فلج مغزی

واکر

یکی از تجهیزات مهم برای کمک راه رفتن کودکان فلج مغزی می باشد. که انواع مختلفی دارند که دو نوع کاربردی آن واکر های معکوس که در پشت کودک قرار می‌گیرند و نوعی دیگر که در جلوی کودک قرار می گیرد. این وسیله کمک می کند تا کودک بتواند تحرک کافی داشته باشد تا علاوه بر بهبود گردش خون، در اندام کودک مانع از آتروفی عضلات و ضعف آنها گردند.

ویلچر

یکی از وسایل کمک حرکتی رایج برای بیماران فلج مغزی غیرسرپایی ویلچر می باشد. که دو نوع اصلی آن شامل صندلی چرخدار دستی و برقی است. ویلچرهای دستی باید توسط کاربر رانده شوند یا توسط شخص دیگری هل داده شوند، در حالی که نوع برقی آن موتوردار هستند.

دستگیره

یک نوع از تجهیزات مناسب برای کودکان فلج مغزی دستگیره‌ها می باشند که خاصیت الاستیکی و کش مانند دارند که بر روی ابزارهای مختلف نظیر قاشق ،چنگال ، چاقو ،برس، مسواک و مداد نصب می گردد و برای کودکانی که در گرفتن مشکل دارند مورد استفاده قرار می گیرند.

تخته هوشمند ایستاده

این تخته به کودکان فلج مغزی کمک می کند که بر روی پاهای خود تحمل وزن بکنند. تحمل وزن بر روی اندام در کودکان فلج مغزی علاوه برجلوگیری از آتروفی و ضعف عضلات مانع است از ایجاد بدشکلی در اندام آنها می‌شود.

آیا فلج مغزی کودکان ارثی است؟

با توجه به تعریف وراثت چند وجهی که به تاثیر متقابل ژنها یا تاثیرعوامل محیطی روی ژنها گفته می شود. به خوبی نشان می دهند که چطور ممکن است فلج مغزی در یک خانواده به دلیل بروز مشکلات بارداری به ارث برسند. به همین دلیل با توجه به وراثت چندوجهی، فلج مغزی کودکان می تواند تا حدی ارثی باشد. به طور کلی فقط حدود ۲ درصد از افراد فلج مغزی در اثر عود کردن چنین وراثتی در خانواده به این عارضه دچار می شوند.

آیا درمان فلج مغزی کودکان با سلول های بنیادی امکانپذیر است؟

در حالی که فلج مغزی هنوز به طور کامل قابل درمان نیست، همچنان به طور مداوم دانشمندان و پزشکان در حال بررسی روش های درمانی جدید می باشند.
یکی از متد های نوین برای درمان فلج مغزی شامل درمان ترمیمی با استفاده از سلول های بنیادی می باشد. سلول درمانی در کودکان فلج مغزی در آزمایشات بالینی اولیه امیدوارکننده بوده است.
برای درمان فلج مغزی با سلول های بنیادی، با تزریق سلول های بنیادی به به خون یا مغز استخوان و یا مغز و نخاع کودک فلج مغزی منجر به تقسیم شدن و ساختن بافت عصبی شده که در نتیجه مغز کودک را ترمیم می شود.

• آیا فلج مغزی کودکان و اطفال قابل پیشگیری و درمان است؟
  تاریخ انتشار : 1403-01-08تاریخ بروز رسانی : 1403-01-16


• انواع فلج اطفال یا پولیومیلیت
  تاریخ انتشار : 1400-07-11تاریخ بروز رسانی : 1402-04-17